जिल्हा प्रोफाइल

नंदुरबार जिल्ह्याची निर्मिती १ जुलै १९९८ रोजी झाली.यापूर्वी नंदुरबार जिल्हा हा धुळे जिल्ह्याचा भाग होता. नंदुरबारला नंदराजाच्या नावावरून नंदुरबार असेही म्हटले जात असे. या जिल्ह्याचे मुख्यालय नंदुरबार आहे. खान्देशच्या संपूर्ण क्षेत्रात धुळे आणि जळगाव असे दोन जिल्हे होते आणि धुळे येथे मुख्यालय असलेले एक जिल्हा म्हणून प्रशासित केले जात असे. १९६१ मध्ये, जिल्ह्याचे नाव पश्चिम खानदेशातून धुळे असे बदलण्यात आले ज्याचे मुख्यालय धुळे होते. जुलै १९९८ मध्ये, नंदुरबार जिल्ह्याच्या निर्मितीनंतर, ६ तहसील नंदुरबार जिल्ह्यात हस्तांतरित करण्यात आले. नंदुरबार जिल्ह्यात अक्कलकुवा, अक्राणी, तळोदे, शहादे, नंदुरबार आणि नवापूर हे सहा तहसील आहेत. सन २०११ च्या जनगणनेत, गावांची संख्या ८८७ झाली. नंदुरबार हा सातपुडा प्रदेशाचा एक भाग आहे, म्हणजे सात डोंगराळ प्रदेश.

नंदुरबार हा गुजरात आणि मध्य प्रदेश राज्याच्या सीमेवर वसलेला एक आदिवासी जिल्हा आहे. हा जिल्हा राज्याच्या वायव्य कोपऱ्यात असून जिल्ह्याच्या उत्तरेला मध्य प्रदेश राज्य आणि पश्चिमेला गुजरात राज्य लागून आहे. नंदुरबारसह नवापूर, शहादा, तळोदा, अक्कलकुवा आणि अक्राणी असे सहा तालुके आहेत. सहा तालुक्यांपैकी संपूर्ण अक्कलकुवा,अक्राणी, तळोदा हा तालुका सातूपुडा पर्वतीय प्रदेशाच्या आतील भागात स्थित आहे, जिथे आदिवासी समुदायाचे लोक पाडा/वस्ती गावाच्या स्वरूपात राहतात. आदिवासी समुदायाची लोकसंख्या ६९.२७% आहे. आदिवासी लोकांची मोठी लोकसंख्या साधारणपणे गावांमध्ये असते.

नंदुरबार जिल्हा तापी नदीच्या खोऱ्यात आणि सातूपुडा पर्वतीय टेकड्यांसह वसलेला आहे. जिल्ह्याचे एकूण भौगोलिक क्षेत्रफळ ५०३४ चौ.कि.मी. आहे. ६ तालुके आणि ४ नगरपरिषदा (नंदुरबार, नवापूर, शहादा आणि तळोदा) आणि १ नगर पंचायत (अक्राणी) यांचा समावेश असलेला हा जिल्हा सुमारे १००० पाड्यांसह ८८७ गावे घेऊन बनलेला आहे. तापी नदी पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहते आणि जिल्ह्याला दोन नैसर्गिक प्रदेशांमध्ये विभागते, सातपुडा पर्वतीय प्रदेशांचा मुख्य भाग उत्तरेकडील भाग आहे आणि दक्षिणेकडील भाग मैदानी आहे.

जनगणना

2011 च्या जनगणनेनुसार, नंदुरबार जिल्ह्याची लोकसंख्या 16,48,295 होती, ती 50.62% पुरुष व 4 9 .38% महिला होती. नंदुरबार जिल्ह्याचा सरासरी साक्षरता दर 46.63% आहे: पुरुष साक्षरता 55.11% व महिला साक्षरता 37.93% आहे.

भाषा

ग्रामीण भागात प्रामुख्याने भिल्ल, पावरी, कोकणी, अहिराणी (खानदेशी) या भाषा बोलल्या जातात. त्याचप्रमाणे जिल्ह्याच्या विविध भागात मराठी, गुजराती, हिंदी देखील बोलल्या जातात.

प्रमुख आकडेवारी

हवामान

नंदुरबार जिल्ह्याचे हवामान सामान्यतः उष्ण आणि कोरडे आहे. नंदुरबार जिल्ह्याचे हवामान तीन वेगवेगळ्या ऋतूत असून उन्हाळा, पावसाळा आणि हिवाळा हंगाम आहेत. उन्हाळा मार्चपासून मध्य जूनपर्यंत असतो. उन्हाळ्यातील हवामान उष्ण आणि कोरडे असतात. मे महिन्याच्या दरम्यान तापमान साधारणता 45 अंश सेल्सियस इतके असू शकते. जूनच्या मध्य किंवा अखेरीस पावसाळ्याची सुरुवात होते. या हंगामात हवामान सामान्यतः आर्द्र आणि उष्ण असते. उत्तर व पश्चिम भागामध्ये उर्वरित भागापेक्षा जास्तीत जास्त पाऊस पडतो. जिल्ह्यात सरासरी पाऊस 767 मि.मी. हिवाळा ऋतू नोव्हेंबर पासून फेब्रुवारी पर्यंत असून वातावरण सौम्य थंड असते.